مصوبه ۶۱۷ مورخ ۱۳۸۸/۲/۶ و ۱۳۸۸/۲/۲۵
آیین‌نامه تأسیس و انحلال مراکز تخصصی حوزوی
مقدمه: به منظور اجرای بندهای ۳ و ۷ ماده ۳ مصوبه ۴۲۷ شورای عالی حوزه، موضوع شرح وظایف و اختیارات شورای گسترش، آیین‌نامه تأسیس و انحلال مراکز تخصصی، به شرح زیر تدوین گردید.
فصل اول: تعاریف
ماده ۱ . در این آیین‌نامه، اصطلاحات با تعاریف مشروح، مورد استفاده است:
ا. مرکز تخصصی: واحد آموزشی است که یکی از رشته‌های تخصصی مورد نیاز را با گرایشهای مربوطه، ارائه می‌کند.
ب. مؤسس یا هیئت مؤسس: شخص یا اشخاص حقیقی یا حقوقی که متقاضی تأسیس مرکز تخصصی باشند.
ج. موافقت اصولی: موافقت با اصل تأسیس مرکز
د. مجوز موقت: موافقت با راه‌اندازی موقت یک تا سه ساله مرکز و پذیرش و اجرای دوره تحصیلی
ه. مجوز دائم: موافقت با فعالیت دائم مرکز
و. توقف پذیرش: توقف پذیرش طلاب جدید تا برطرف شدن نقایص
ز. توقف فعالیت: توقف فعالیتهای آموزشی مرکز و فراهم‌کردن امکان ادامه تحصیل طلاب مرکز در واحدهای آموزشی دیگر، تا حصول شرایط ادامه فعالیت
ح. انحلال: لغو موافقت اصولی و توقف دائم فعالیتهای مرکز
فصل دوم: تأسیس مرکز
مبحث اول: متقاضی تأسیس
ماده ۲ . متقاضی تأسیس مرکز تخصصی، باید شرایط زیر را داشته باشد:
- اعتقاد و التزام به ولایت فقیه و وفاداری به نظام مقدس جمهوری اسلامی
- دارای حسن سابقه و مورد اعتماد مردم بودن
- توانایی تأمین مکان، تجهیز و تأمین مالی مرکز
- توانایی جذب کادر علمی، تربیتی و اداری متناسب با ظرفیت و دوره تحصیلی مرکز، برابر شرایط و ضوابط مربوطه
- حوزوی‌بودن با تحصیلات سطح چهار
تبصره ۱: در صورتی که متقاضی، مدرک تحصیلی رسمی حوزوی نداشته باشد، باید مراتب علمی وی، از سوی شورای گسترش، حداقل معادل با مدرک تحصیلی سطح چهار، تشخیص داده شود.
تبصره ۲: در صورتی که مؤسس، از اشخاص حقوقی باشد، واحد حقوقی مورد نظر، علاوه بر دارابودن شرایط فوق به جز بند ۵، باید دارای ماهیت آموزشی، پژوهشی یا تبلیغی باشد و در مراجع ذی‌صلاح، به ثبت رسیده و برابر اساس‌نامه یا مصوبات هیئت امنای آن واحد حقوقی، مجاز به تأسیس مراکز حوزوی باشد.
ماده ۳ . تأسیس مراکز تخصصی توسط مراکز مدیریت حوزه علمیه، باید بر اساس این آیین‌نامه و دستورالعمل‌های مربوطه باشد.
مبحث دوم: مراحل تأسیس
ماده ۴ . با توجه به شرایط مندرج در این آیین‌نامه، تأسیس مرکز تخصصی، در سه مرحله به شرح زیر، انجام خواهد شد:
- موافقت اصولی
- مجوز موقت
- مجوز دائم
ماده ۵ . تقاضاهای رسیده به دبیرخانه شورای گسترش، بر اساس سیاستهای ابلاغی و ضوابط مصوب شورا، در مراکز مدیریت و کمیته تخصصی بررسی شده و جهت تصویب، به شورا ارسال می‌گردد.
ماده ۶ . شرایط اعطای موافقت اصولی، عبارت است از:
- احراز ضرورت تأسیس، بر اساس سیاستهای شورای عالی حوزه‌های علمیه
- وجود شخص حقیقی یا حقوقی واجد شرایط، به عنوان مؤسس
- امکان ساخت مرکز یا تأمین مکان مناسب وقفی یا ملکی ثبتی، به نام حوزه علمیه تحت پوشش شورای عالی حوزه‌های علمیه
- امکان تأمین کلیه امکانات و هزینه‌های مرکز از طرف مؤسس، بر اساس دستورالعمل مربوطه
- توانایی جذب کادر علمی، تربیتی و اداری متناسب با ظرفیت و دوره تحصیلی مرکز، برابر شرایط و ضوابط مربوطه
تبصره ۱: شرایط وقف‌نامه مرکز، نباید مغایرتی با مصوبات شورای عالی حوزه‌های علمیه داشته باشد.
تبصره ۲: در مورد مناطق ویژه و خاص، بر اساس دستورالعمل مربوطه، اقدام خواهد شد.
ماده ۷ . در صورتی که متقاضی، ظرف مدت دو سال، نسبت به تبدیل موافقت اصولی به مجوز موقت اقدام ننماید، موافقت اصولی مرکز، باطل خواهد شد.
ماده ۸ . در صورت تشخیص ضرورت توسط کمیته امور واحدهای آموزشی تخصصی، جهت تبدیل موافقت، یک سال دیگر مهلت داده می‌شود.
ماده ۹ . پس از گذشت یک دوره یک‌ساله و در صورت عدم حصول شرایط لازم و تبدیل موافقت، شورای گسترش نسبت به ابطال موافقت اصولی مرکز، اقدام می‌نماید.
ماده ۱۰ . شرایط اعطای مجوز موقت، عبارت است از:
- تأمین مکان مناسب برای مرکز
- معرفی هیئت امناء، مدیر، معاونان و اساتید مرکز
- تجهیز مرکز و تأمین امکانات اولیه آموزشی و اداری
- تأمین شرایط مندرج در آیین‌نامه و دستورالعمل اجرای رشته‌ها و گرایش‌ها
تبصره ۱: تأمین مکان به صورت استیجاری یا در اختیار، در طول دوره مجوز موقت، با تشخیص شورای گسترش بلامانع است.
تبصره ۲: در صورت عدم امکان معرفی رئیس واجد تمامی شرایط، فردی روحانی با توان مدیریت مرکز، به عنوان سرپرست از طرف هیئت امناء، معرفی و حداکثر برای مدت یک سال، انتخاب می‌شود.
تبصره ۳: در مورد مراکز تخصصی خواهران، در مواردی که امکان معرفی رئیس خواهر وجود نداشته باشد، استفاده از رئیس مرد با شرط وجود یک محرم به عنوان رابط، پس از تأیید مرکز، برای مدت یک سال بلامانع است.
ماده ۱۱ . در صورتی که متقاضی، در پایان مهلت مجوز موقت، اقدام به تبدیل مجوز خود به دائم ننماید، مرکز نمی‌تواند پذیرش مجدد نماید.
ماده ۱۲ . از زمان ابلاغ توقف پذیرش، و پس از گذشت یک سال، در صورت عدم ارائه مدارک مورد نیاز، شورای گسترش نسبت به لغو موافقت اصولی اقدام می‌کند که در این صورت، مراکز مدیریت، باید شرایط ادامه تحصیل طلاب مرکز را در سایر واحدهای آموزشی، فراهم نمایند.
تبصره ۱: پس از لغو موافقت اصولی، نسبت به تصفیه بر اساس این آیین‌نامه و ضوابط مربوط، اقدام خواهد شد.
تبصره ۲: پس از تصویب انحلال، در صورت ارائه مدارک مورد نیاز، متقاضی باید جهت صدور مجدد موافقت اصولی و مجوز موقت، تقاضا نماید.
ماده ۱۳ . مجوز دائم مرکز، توسط شورای گسترش، بر اساس تقاضای مؤسس و نتایج ارزیابی عملکرد مرکز که طبق آیین‌نامه‌ها و دستورالعمل‌های مصوب از سوی مراکز مدیریت صورت می‌گیرد، صادر می‌شود.
ماده ۱۴ . پس از دریافت مجوز دائم، اجرای سطوح دیگر، منوط به موفقیت سطوح در حال اجرا، بر اساس ضوابط ابلاغی و اخذ مجوز از شورای گسترش است.
تبصره: اجرای همزمان سطوح مختلف، در مواردی که توانایی مرکز توسط شورای گسترش احراز شود، بلامانع است.
فصل سوم: توقف و انحلال مرکز
ماده ۱۵ . مراکز مدیریت، بر اساس ضوابط مصوب، بر مراکز تخصصی نظارت داشته و در صورت بروز شرایط انحلال و پس از اخطار به مسئولین مرکز و توقف پذیرش، درخواست توقف فعالیت و یا در صورت لزوم، درخواست انحلال مرکز را به شورای گسترش، جهت تصمیم‌گیری ارائه می‌نمایند.
ماده ۱۶ . با توجه به شرایط مندرج در این آیین‌نامه، انحلال مراکز تخصصی، در سه مرحله به شرح زیر انجام خواهد شد:
- توقف پذیرش
- توقف فعالیت
- انحلال
ماده ۱۷ . بروز برخی از شرایط زیر، باعث توقف و انحلال مرکز می‌شود:
- عدم رعایت سیاستهای شورای عالی حوزه
- عدم تأمین کیفیت مناسب آموزشی و تربیتی
- عدم تأمین مناسب کادر علمی و اجرایی مرکز
- عدم تأمین مناسب مالی مرکز
- تقاضای هیئت امناء
ماده ۱۸ . مراکز مدیریت، در صورت بروز شرایط انحلال، اقدام به توقف یک‌ساله پذیرش مرکز در همه گرایش‌ها و سطوح، می‌نمایند.
تبصره: مراکز مدیریت می‌توانند در صورت تداوم شرایط انحلال، یک سال دیگر نیز توقف پذیرش مرکز را تمدید کنند.
ماده ۱۹ . در صورت تقاضای هیئت امناء و موافقت شورای گسترش، مرکز مستقیماً منحل شده و نیازی به طی مراحل توقف پذیرش و فعالیت، نیست.
تبصره: شورای گسترش می‌تواند با تغییر مؤسس و یا تغییر نام مرکز، شرایط ادامه فعالیت مرکز را فراهم نماید.
ماده ۲۰ . هیئت امناء موظف است در طول مدت توقف پذیرش، اقدام به تأمین شرایط ابلاغی نماید؛ در غیر این صورت، شورای گسترش نسبت به توقف فعالیت مرکز، اقدام می‌نماید.
ماده ۲۱ . در صورتی که هیئت امناء پس از گذشت یک سال، شرایط ادامه فعالیت مرکز را تأمین ننماید، مرکز بر اساس دستورالعمل مصوب، منحل می‌گردد.
ماده ۲۲ . مراکز مدیریت، باید زمینه ادامه تحصیل طلاب مرکز را در صورت انحلال یا توقف فعالیت، در واحدهای آموزشی دیگر فراهم نمایند.
ماده ۲۳ . در صورت انحلال مرکز، مؤسس یا هیئت مؤسس، موظف است اقدامات زیر را انجام دهد:
- کلیه تعهدات مربوط به طلاب خود را تا اتمام دوره تحصیلات و امور فارغ‌التحصیلی آنان، به نحو مطلوب و طبق مصوبات و ضوابط مربوط، به انجام برساند.
- کلیه امتیازات و اموال منقول و غیرمنقول را که از منابع دولتی و غیردولتی در اختیار مرکز قرار گرفته است، پس از تصفیه، در اختیار مرکز مدیریت قرار دهد.
- کلیه تعهدات خود را در برابر نهادهای دولتی و غیردولتی و اشخاص حقوقی و حقیقی(اعم از اعضای هیئت علمی و کارمندان خود) انجام دهد.
ماده ۲۴ . پس از احراز اجرای تعهدات مذکور در ماده ۲۳ و حل و فصل امور آموزشی و حقوقی مرکز، هیئت تصفیه‌ای مرکب از افراد زیر، تشکیل و با رعایت مقررات قانونی، امر تصفیه مرکز را بر عهده خواهد داشت:
- دو نماینده از مراکز مدیریت
- مؤسس یا نماینده مؤسس، یا نماینده هیئت مؤسس
تبصره: هیئت تصفیه، موظف است در مورد فوق، صورت‌مجلسی که به امضای کلیه اعضای هیئت خواهد رسید، تنظیم و یک نسخه از آن را به مؤسس یا هیئت مؤسس، و نسخه دیگر آن را به مراکز مدیریت حوزه علمیه، تسلیم نماید.
ماده ۲۵ . هر گونه اصلاح یا تغییر در مواد این آیین‌نامه، با پیشنهاد شورای گسترش و تصویب شورای عالی حوزه، به عمل خواهد آمد. دستورالعمل‌های مربوطه نیز، در کمیته امور واحدهای آموزشی تخصصی شورای گسترش، تصویب خواهد شد.
ماده ۲۶ . این آیین‌نامه، در ۳ فصل و ۲ مبحث و ۲۶ ماده و ۱۳ تبصره، در تاریخ۱۳۸۸/۲/۶ و ۱۳۸۸/۲/۲۵ در جلسه شورای عالی حوزه، به تصویب رسید.
مصوبه ۶۱۸ مورخ ۱۳۸۸/۲/۶ و ۱۳۸۸/۲/۲۵
آیین‌نامه تأسیس و انحلال مؤسسات آموزش عالی حوزوی
مقدمه: به منظور اجرای بندهای ۳ و ۷ ماده ۳ مصوبه ۴۲۷ شورای عالی حوزه، موضوع شرح وظایف و اختیارات شورای گسترش، آیین‌نامه تأسیس و انحلال مؤسسات آموزش عالی حوزوی، به شرح زیر تدوین گردید.
فصل اول: تعاریف
ماده ۱ . در این آیین‌نامه، اصطلاحات با تعاریف مشروح، مورد استفاده است:
ا. مؤسسه آموزش عالی: واحد آموزشی است که دو یا چند رشته تخصصی مورد نیاز را با گرایشهای مربوطه، ارائه می‌کند.
ب. مؤسس یا هیئت مؤسس: شخص یا اشخاص حقیقی یا حقوقی که متقاضی تأسیس مؤسسه آموزش عالی حوزوی باشند.
ج. موافقت اصولی: موافقت با اصل تأسیس مؤسسه آموزش عالی
د. مجوز موقت: موافقت با راه‌اندازی موقت یک تا سه ساله مؤسسه آموزش عالی و پذیرش و اجرای دوره تحصیلی
ه. مجوز دائم: موافقت با فعالیت دائم مؤسسه آموزش عالی
و. توقف پذیرش: توقف پذیرش طلاب جدید تا برطرف شدن نقایص
ز. توقف فعالیت: توقف فعالیتهای آموزشی مؤسسه آموزش عالی و فراهم‌کردن امکان ادامه تحصیل طلاب مؤسسه در واحدهای آموزشی دیگر، تا حصول شرایط ادامه فعالیت
ح. انحلال: لغو موافقت اصولی و توقف دائم فعالیتهای مؤسسه
فصل دوم: تأسیس مؤسسه
مبحث اول: متقاضی تأسیس
ماده ۲ . متقاضی تأسیس مؤسسه، باید شرایط زیر را داشته باشد:
- اعتقاد و التزام به ولایت فقیه و وفاداری به نظام مقدس جمهوری اسلامی
- دارای حسن سابقه و مورد اعتماد مردم بودن
- توانایی تأمین مکان، تجهیز و تأمین مالی مؤسسه
- توانایی جذب کادر علمی، تربیتی و اداری متناسب با ظرفیت و دوره تحصیلی مؤسسه، برابر شرایط و ضوابط مربوطه
- حوزوی‌بودن با تحصیلات سطح چهار
تبصره ۱: در صورتی که متقاضی، مدرک تحصیلی رسمی حوزوی نداشته باشد، باید مراتب علمی وی، از سوی شورای گسترش، حداقل معادل با مدرک تحصیلی سطح چهار، تشخیص داده شود.
تبصره ۲: در صورتی که مؤسس، از اشخاص حقوقی باشد، واحد حقوقی مورد نظر، علاوه بر دارابودن شرایط فوق به جز بند ۵، باید دارای ماهیت آموزشی، پژوهشی یا تبلیغی باشد و در مراجع ذی‌صلاح، به ثبت رسیده و برابر اساس‌نامه یا مصوبات هیئت امنای آن واحد حقوقی، مجاز به تأسیس مؤسسه آموزش عالی حوزوی باشد.
ماده ۳ . تأسیس مؤسسات آموزش عالی توسط مراکز مدیریت حوزه علمیه، باید بر اساس این آیین‌نامه و دستورالعمل‌های مربوطه باشد.
مبحث دوم: مراحل تأسیس
ماده ۴ . با توجه به شرایط مندرج در این آیین‌نامه، تأسیس مؤسسه، در سه مرحله به شرح زیر، انجام خواهد شد:
- موافقت اصولی
- مجوز موقت
- مجوز دائم
ماده ۵ . تقاضاهای رسیده به دبیرخانه شورای گسترش، بر اساس سیاستهای ابلاغی و ضوابط مصوب شورا، در مراکز مدیریت و کمیته تخصصی بررسی شده و جهت تصویب، به شورا ارسال می‌گردد.
ماده ۶ . شرایط اعطای موافقت اصولی، عبارت است از:
- احراز ضرورت تأسیس، بر اساس سیاستهای شورای عالی حوزه‌های علمیه
- وجود شخص حقیقی یا حقوقی واجد شرایط، به عنوان مؤسس
- امکان ساخت مؤسسه یا تأمین مکان مناسب وقفی یا ملکی ثبتی، به نام حوزه علمیه تحت پوشش شورای عالی حوزه‌های علمیه
- امکان تأمین کلیه امکانات و هزینه‌های مؤسسه از طرف مؤسس، بر اساس دستورالعمل مربوطه
- توانایی جذب کادر علمی، تربیتی و اداری متناسب با ظرفیت و دوره تحصیلی مؤسسه، برابر شرایط و ضوابط مربوطه
تبصره ۱: شرایط وقف‌نامه مؤسسه، نباید مغایرتی با مصوبات شورای عالی حوزه‌های علمیه داشته باشد.
تبصره ۲: در مورد مناطق ویژه و خاص، بر اساس دستورالعمل مربوطه، اقدام خواهد شد.
ماده ۷ . در صورتی که متقاضی، ظرف مدت دو سال، نسبت به تبدیل موافقت اصولی به مجوز موقت اقدام ننماید، موافقت اصولی مؤسسه، باطل خواهد شد.
ماده ۸ . در صورت تشخیص ضرورت توسط کمیته امور واحدهای آموزشی تخصصی، جهت تبدیل موافقت، یک سال دیگر مهلت داده می‌شود.
ماده ۹ . پس از گذشت یک دوره یک‌ساله و در صورت عدم حصول شرایط لازم و تبدیل موافقت، شورای گسترش نسبت به ابطال موافقت اصولی مؤسسه، اقدام می‌نماید.
ماده ۱۰ . شرایط اعطای مجوز موقت، عبارت است از:
- تأمین مکان مناسب برای مؤسسه
- معرفی هیئت امناء، مدیر، معاونان و اساتید مؤسسه
- تجهیز مؤسسه و تأمین امکانات اولیه آموزشی و اداری
- تأمین شرایط مندرج در آیین‌نامه و دستورالعمل اجرای رشته‌ها و گرایش‌ها
تبصره ۱: تأمین مکان به صورت استیجاری یا در اختیار، در طول دوره مجوز موقت، با تشخیص شورای گسترش بلامانع است.
تبصره ۲: در صورت عدم امکان معرفی رئیس واجد تمامی شرایط، فردی روحانی با توان مدیریت مؤسسه، به عنوان سرپرست از طرف هیئت امناء، معرفی و حداکثر برای مدت یک سال، انتخاب می‌شود.
تبصره ۳: در مورد مؤسسات آموزش عالی خواهران، در مواردی که امکان معرفی رئیس خواهر وجود نداشته باشد، استفاده از رئیس مرد با شرط وجود یک محرم به عنوان رابط، پس از تأیید مرکز، برای مدت یک سال بلامانع است.
ماده ۱۱ . در صورتی که متقاضی، در پایان مهلت مجوز موقت، اقدام به تبدیل مجوز خود به دائم ننماید، مؤسسه نمی‌تواند پذیرش مجدد نماید.
ماده ۱۲ . از زمان ابلاغ توقف پذیرش، و پس از گذشت یک سال، در صورت عدم ارائه مدارک مورد نیاز، شورای گسترش نسبت به لغو موافقت اصولی اقدام می‌کند که در این صورت، مراکز مدیریت، باید شرایط ادامه تحصیل طلاب مؤسسه را در سایر واحدهای آموزشی، فراهم نمایند.
تبصره ۱: پس از لغو موافقت اصولی، نسبت به تصفیه بر اساس این آیین‌نامه و ضوابط مربوط، اقدام خواهد شد.
تبصره ۲: پس از تصویب انحلال، در صورت ارائه مدارک مورد نیاز، متقاضی باید جهت صدور مجدد موافقت اصولی و مجوز موقت، تقاضا نماید.
ماده ۱۳ . مجوز دائم مؤسسه، توسط شورای گسترش، بر اساس تقاضای مؤسس و نتایج ارزیابی عملکرد مؤسسه که طبق آیین‌نامه‌ها و دستورالعمل‌های مصوب از سوی مراکز مدیریت صورت می‌گیرد، صادر می‌شود.
ماده ۱۴ . پس از دریافت مجوز دائم، اجرای سطوح دیگر، منوط به موفقیت سطوح در حال اجرا، بر اساس ضوابط ابلاغی و اخذ مجوز از شورای گسترش است.
تبصره ۱: اجرای همزمان سطوح مختلف، در مواردی که توانایی مؤسسه توسط شورای گسترش احراز شود، بلامانع است.
تبصره ۲: تبدیل مرکز تخصصی به مؤسسه آموزش عالی، با تأمین شرایط مندرج در آیین‌نامه مربوطه، امکان‌پذیر است.
فصل سوم: توقف و انحلال مؤسسه
ماده ۱۵ . مراکز مدیریت، بر اساس ضوابط مصوب، بر مؤسسات نظارت داشته و در صورت بروز شرایط انحلال و پس از اخطار به مسئولین مؤسسه و توقف پذیرش، درخواست توقف فعالیت و یا در صورت لزوم، درخواست انحلال مؤسسه را به شورای گسترش، جهت تصمیم‌گیری ارائه می‌نمایند.
ماده ۱۶ . با توجه به شرایط مندرج در این آیین‌نامه، انحلال مؤسسات، در سه مرحله به شرح زیر انجام خواهد شد:
- توقف پذیرش
- توقف فعالیت
- انحلال
ماده ۱۷ . بروز برخی از شرایط زیر، باعث توقف و انحلال مؤسسه می‌شود:
- عدم رعایت سیاستهای شورای عالی حوزه
- عدم تأمین کیفیت مناسب آموزشی و تربیتی
- عدم تأمین مناسب کادر علمی و اجرایی مؤسسه
- عدم تأمین مناسب مالی مؤسسه
- تقاضای هیئت امناء
ماده ۱۸ . مراکز مدیریت، در صورت بروز شرایط انحلال، اقدام به توقف یک‌ساله پذیرش مؤسسه در همه گرایش‌ها و سطوح، می‌نمایند.
تبصره: مراکز مدیریت می‌توانند در صورت تداوم شرایط انحلال، یک سال دیگر نیز توقف پذیرش مؤسسه را تمدید کنند.
ماده ۱۹ . در صورت تقاضای هیئت امناء و موافقت شورای گسترش، مؤسسه مستقیماً منحل شده و نیازی به طی مراحل توقف پذیرش و فعالیت، نیست.
تبصره: شورای گسترش می‌تواند با تغییر مؤسس و یا تغییر نام مؤسسه، شرایط ادامه فعالیت مؤسسه را فراهم نماید.
ماده ۲۰ . هیئت امناء موظف است در طول مدت توقف پذیرش، اقدام به تأمین شرایط ابلاغی نماید؛ در غیر این صورت، شورای گسترش نسبت به توقف فعالیت مؤسسه، اقدام می‌نماید.
ماده ۲۱ . در صورتی که هیئت امناء پس از گذشت یک سال، شرایط ادامه فعالیت مؤسسه را تأمین ننماید، مؤسسه بر اساس دستورالعمل مصوب، منحل می‌گردد.
ماده ۲۲ . مراکز مدیریت، باید زمینه ادامه تحصیل طلاب مؤسسه را در صورت انحلال یا توقف فعالیت، در واحدهای آموزشی دیگر فراهم نمایند.
ماده ۲۳ . در صورت انحلال مؤسسه، مؤسس یا هیئت مؤسس، موظف است اقدامات زیر را انجام دهد:
- کلیه تعهدات مربوط به طلاب خود را تا اتمام دوره تحصیلات و امور فارغ‌التحصیلی آنان، به نحو مطلوب و طبق مصوبات و ضوابط مربوط، به انجام برساند.
- کلیه امتیازات و اموال منقول و غیرمنقول را که از منابع دولتی و غیردولتی در اختیار مؤسسه قرار گرفته است، پس از تصفیه، در اختیار مرکز مدیریت قرار دهد.
- کلیه تعهدات خود را در برابر نهادهای دولتی و غیردولتی و اشخاص حقوقی و حقیقی(اعم از اعضای هیئت علمی و کارمندان خود) انجام دهد.
ماده ۲۴ . پس از احراز اجرای تعهدات مذکور در ماده ۲۳ و حل و فصل امور آموزشی و حقوقی مؤسسه، هیئت تصفیه‌ای مرکب از افراد زیر، تشکیل و با رعایت مقررات قانونی، امر تصفیه مؤسسه را بر عهده خواهد داشت:
- دو نماینده از مراکز مدیریت
- مؤسس یا نماینده مؤسس، یا نماینده هیئت مؤسس
تبصره: هیئت تصفیه، موظف است در مورد فوق، صورت‌مجلسی که به امضای کلیه اعضای هیئت خواهد رسید، تنظیم و یک نسخه از آن را به مؤسس یا هیئت مؤسس، و نسخه دیگر آن را به مراکز مدیریت حوزه علمیه، تسلیم نماید.
ماده ۲۵ . هر گونه اصلاح یا تغییر در مواد این آیین‌نامه، با پیشنهاد شورای گسترش و تصویب شورای عالی حوزه، به عمل خواهد آمد. دستورالعمل‌های مربوطه نیز، در کمیته امور واحدهای آموزشی تخصصی شورای گسترش، تصویب خواهد شد.
ماده ۲۶ . این آیین‌نامه، در ۳ فصل و ۲ مبحث و ۲۶ ماده و ۱۴ تبصره، در تاریخ ۱۳۸۸/۲/۶ و ۱۳۸۸/۲/۲۵ به تصویب شورای عالی حوزه رسید.
مصوبه ۶۴۰ مورخ ۱۳۸۸/۷/۲۶
آیین‌نامه تصویب و اعطای مجوز اجرای رشته‌ها و گرایشهای تخصصی حوزه‌های علمیه
مقدمه: به منظور اجرای بند ۵ از ماده ۳، مصوبه ۴۲۷ شورای عالی، موضوع شرح وظایف و اختیارات شورای گسترش، «آیین‌نامه تصویب و اعطای مجوز اجرای رشته‌ها و گرایشهای تخصصی حوزه‌های علمیه» تدوین گردید. در این آیین‌نامه برای رعایت اختصار، «شورای عالی حوزه‌های علمیه»، «شورای عالی» و «شورای گسترش حوزه‌های علمیه»، «شورای گسترش» خوانده می‌شود.
ماده ۱ . در این آیین‌نامه، اصطلاحات زیر با تعاریف مشروح، به کار رفته است:
ا. متقاضی اجرای رشته: واحد آموزشی یا پژوهشی است که مجوز فعالیت خود را از شورای گسترش، کسب کرده و در چارچوب ضوابط و مقررات این شورا، فعالیت می‌کند و یا در دیگر مراجع قانونی، به ثبت رسیده و مجوز ارائه آموزشهای حوزوی را از شورای گسترش، دریافت کرده باشد.
ب. تصویب رشته: تصویب کلیات، جدول دروس و سرفصل دروس یک رشته یا گرایش، تصویب رشته یا گرایش است.
ج. رشته: یکی از شعب علوم و معارف اسلامی و یا دانشهای مورد نیاز حوزه است که در موضوعی متمایز از دیگر موضوعات است و به یک کارآیی مشخص می‌انجامد.
د. گرایش: جهت‌گیری تخصصی در یک رشته تحصیلی است.
هـ . اجرا: فرایند پذیرش طلاب تا اعطای مدرک
و. تعلیق اجرای رشته: عدم پذیرش در رشته یا گرایش مورد نظر، در مدت معین‌شده
ز. لغو اجرای رشته: عدم پذیرش در رشته یا گرایش مورد نظر که از آن پس، برای پذیرش در همان رشته یا گرایش، باید مجدداً تمام مراحل دریافت مجوز اجرا، طی شود.
ماده ۲ . تقاضاهای تصویب و اجرای رشته، ابتدا به دبیرخانه شورای گسترش ارسال می‌شود؛ سپس جهت بررسی کارشناسی بر اساس سیاستها و ضوابط مصوب شورای گسترش، به مراکز مدیریت ارجاع می‌گردد و نتایج، پس از بررسی در کمیته‌های تخصصی شورای گسترش و جمع‌بندی نهایی، جهت تصویب به شورای گسترش، ارائه خواهد شد.
ماده ۳ . اختلاف تعداد واحدهای دو گرایش از یک رشته، باید به شرح ذیل باشد:
- حداقل ۲۰ درصد و حداکثر ۴۰ درصد واحدهای دروس تخصصی(بدون احتساب پایان‌نامه) در سطح سه
- حداقل ۳۰ درصد و حداکثر ۵۰ درصد واحدهای دروس تخصصی(بدون احتساب پایان‌نامه) در سطح چهار
ماده ۴ . تصویب رشته یا گرایش، در دو مرحله انجام خواهد شد که عبارت‌اند از:
- تصویب کلیات و جدول دروس رشته یا گرایش
- تصویب طرح تفصیلی، سرفصل‌ها و منابع رشته یا گرایش مورد نظر
ماده ۵ . کلیات و جدول دروس رشته یا گرایش مورد نظر، پس از تصویب در شورای گسترش، باید به تصویب شورای عالی برسد.
ماده ۶ . پس از تصویب کلیات و جدول دروس رشته یا گرایش، طرح تفصیلی، سرفصل‌ها و منابع رشته یا گرایش مورد نظر، باید به تصویب شورای گسترش یا نهاد تعیین‌شده از سوی آن، برسد.
ماده ۷ . متقاضی اجرا، باید واجد شرایط ذیل باشد:
- در اختیار داشتن هیئت علمی متناسب و کافی
- داشتن امکانات و فضای کالبدی مورد نیاز
- داشتن توان مالی و پشتیبانی لازم
ماده ۸ . شورای گسترش، در صورت حصول شرایط، مجوز یک بار پذیرش در رشته یا گرایش مورد نظر را صادر می‌کند.
تبصره ۱: سال اول تأسیس، در مراکز تخصصی، حداکثر با اجرای یک رشته و یک گرایش، و در مؤسسات آموزش عالی حوزوی، حداکثر با اجرای دو رشته و دو گرایش موافقت می‌شود.
تبصره ۲: در صورت تشخیص ضرورت و احراز شرایط توسط شورای گسترش، در سال اول تأسیس، مراکز تخصصی می‌توانند علاوه بر موضوع تبصره ۱، یک گرایش دیگر، و مؤسسات آموزش عالی، یک رشته و یک گرایش دیگر، اجرا کنند.
تبصره ۳: در طول مدت مجوز موقت تأسیس واحد آموزشی، مجوز دائم اجرای رشته، ارائه نشده و در صورت حصول شرایط، مجوز یک بار پذیرش، تمدید می‌شود.
ماده ۹ . متقاضی برای دو سال بعد، باید تقاضای خود مبنی بر دریافت مجوز پذیرش دائم یا محدود رشته یا گرایش مورد نظر را به شورای گسترش ارائه نماید.
ماده ۱۰ . شورای گسترش، پس از گذشت دو سال و در صورت حصول شرایط، با پذیرش دائم یا محدود اجرای رشته، موافقت می‌نماید.
تبصره: موافقت با اجرای سطح چهار، فقط به صورت محدود بوده و تقاضای اجرای سطح چهار، باید هر ساله جهت تأیید به شورای گسترش، ارائه شود و تنها در صورت موافقت شورا، قابل انجام است.
ماده ۱۱ . نظارت بر اجرای رشته‌ها و گرایشهای تخصصی و ارزیابی آن، باید بر اساس آیین‌نامه‌ها و دستورالعمل‌های مربوط، به طور مستمر از سوی مراکز مدیریت حوزه‌های علمیه انجام شود؛ شورای گسترش، پس از بررسی نتایج ارزیابی، نسبت به تمدید مجوز، تبدیل مجوز محدود به دائم و یا لغو مجوز، تصمیم‌گیری می‌کند.
ماده ۱۲ . شرایط لغو اجرای رشته یا گرایش، عبارت است از:
- عدم رعایت مصوبات شورای عالی و شورای گسترش
- عدم برخورداری از کیفیت مناسب ارائه رشته یا گرایش مورد نظر
- تشخیص عدم نیاز به ادامه پذیرش در رشته مورد نظر، توسط شورای گسترش
- عدم مطابقت ادامه پذیرش، با سیاستهای شورای عالی یا شورای گسترش
ماده ۱۳ . در صورت بروز شرایط لغو اجرای رشته، شورای گسترش تا برطرف شدن موانع، اقدام به تعلیق پذیرش رشته می‌نماید.
تبصره: پذیرش مجدد در رشته یا گرایش مورد نظر، منوط به مجوز شورای گسترش است.
ماده ۱۴ . در صورت برطرف نشدن موانع پذیرش، شورای گسترش، اقدام به لغو مجوز اجرای رشته می‌نماید.
تبصره: در صورت لغو اجرای رشته یا گرایش، واحد آموزشی مورد نظر تا دو سال، حق تقاضای اجرای رشته یا گرایش مورد نظر را ندارد.
ماده ۱۵ . در صورت مخالفت شورای گسترش با ادامه اجرای رشته یا گرایش، مراکز مدیریت باید ترتیبی اتخاذ نمایند که طلاب، در سایر مراکز و مؤسسات، بدون گذراندن آزمون ورودی مجدد، در همان رشته و در صورتی که رشته مورد نظر وجود نداشت، در رشته‌های مشابه، ادامه تحصیل دهند.
ماده ۱۶ . هر گونه تغییر در این آیین‌نامه، با پیشنهاد شورای گسترش و تصویب شورای عالی، امکان‌پذیر است.
تبصره: دستورالعمل‌های مربوطه، در کمیته‌های تخصصی شورای گسترش، تصویب خواهد شد.
ماده ۱۷ . این آیین‌نامه، در ۱۷ ماده و ۷ تبصره، در تاریخ ۱۳۸۸/۷/۲۶ به تصویب شورای عالی حوزه‌های علمیه رسید.
مصوبه ۳۱۳ شورای عالی حوزه های علمیه(مورخ ۷۹/۷/۱)
ماده ۱ : به منظور برنامه‌ریزی در امور فارغ‌التحصیلان حوزه در چارچوب مصوّبات شورای عالی، شورای مدارک علمی با حضور اعضای ذیل تشکیل می‌شود:
الف) مدیر حوزه علمیه قـم (رئیس شورا)
ب) معاون آموزشی مرکز مدیریت حوزه علمیه قم
ج) معاون پژوهشی مرکز مدیریت حوزه علمیه قم
د) حداقل چهارتن از اساتید و صاحب‌نظران، به عنوان کارشناس به پیشنهاد مدیر حوزه و تأیید شورای عالی به مدت دوسال
هـ) دو نفر نماینده مدیریت حوزه‌های علمیه خواهران به پیشنهاد مدیر حوزه‌های علمیه خواهران و تأیید شورای عالی حوزه
و) مدیر مدارک علمی مرکز مدیریت حوزه علمیه قم بدون حقّ رأی.
ماده ۲ : وظائف شورای مدارک علمی عبارت است از:
الف) همکاری با مدیر حوزه علمیه قم جهت ایجاد زمینه اجرای مصوّبات شورای عالی و آئین‌نامه‌ها و برنامه‌های پیش‌بینی‌شده در ارتباط با مدارک علمی
ب) تهیه، تدوین و پیشنهاد برنامه‌های جدید و اصلاح و تغییر در آیین‌نامه مدارک علمی به شورای عالی با درخواست مدیر حوزه علمیه قم یا مدیر حوزه‌های علمیه خواهران (در امور مربوط به حوزه‌های خواهران)
ج) تصمیم‌گیری نسبت به موارد محوّله در این آیین‌نامه در چارچوب ضوابط مصوّب
د) بررسی‌امورمربوط‌به‌مدارک‌علمی که توسط مدیر حوزه به این شورا ارجاع می‌شود
هـ) تشکیل کمیته‌های تخصّصی در زمینه‌های مختلف برای بررسی و تصویب موضوعات رساله‌ها، متناسب با رشته‌ها و گرایشهای علوم اسلامی
و) تصویب آئین‌نامه‌های داخلی کمیته‌ها و دستورالعمل‌های اجرایی.
ماده ۳ : مدیریت مدارک علمی به متقاضیان واجد شرایط در سطوح یک، دو، سه و چهار پس از احراز صلاحیت‌های اخلاقی لازم، طبق ضوابط این آئین‌نامه، مدرک علمی اعطا می‌کند.
تبصره: مسئولیت تعیین صلاحیت‌های اخلاقی و کیفیت احراز آن به عهده شورای مدارک علمی می‌باشد.
ماده ۴ : به طلابی که دروس سطح یک و دو را به اتمام رسانده‌اند، دانشنامه مربوطه اعطا می‌شود و مدارک سطح سه و چهار، تنها به کسانی اعطا می‌شود که براساس نظر شورای مدارک علمی دارای اولویت‌های ثبت‌نام باشند.
تبصره: طلابی که قبل از سال ۱۳۷۵ در دستگاههای علمی، آموزشی و اجرایی کشور اشتغال داشته‌اند، علاوه بر سقف تعیین‌شده در هر سال می‌توانند به تعدادی که شورای مدارک علمی تعیین می‌نماید، برای دریافت مدارک سطح سه و چهار اقدام نمایند.
ماده ۵ : افرادی که پیش از تشکیل شورای مدیریت (سال ۱۳۶۰)، دروس سطح سه را خوانده‌اند و پرونده کاملی در مرکز مدیریت نداشته و یا فاقد پرونده می‌باشند، در صورتی که دو نفر از اساتید و علمای حوزه که مورد تأیید مرکز مدیریت هستند، مراتب تحصیلی آنها را تأیید کنند، می‌توانند در امتحانی که بیانگر سطح تحصیلی آنها باشد، شرکت کنند، در صورت موفقیت در امتحان می‌توانند موضوع رساله دریافت نمایند و در صورتی که مراتب تحصیلی آنها درحدّ سطح یک یا دو تشخیص داده شود، مدرک سطح مربوطه به آنها اعطا می‌شود.
ماده ۶ : متقاضیان دریافت مدارک سطح سه و چهار، علاوه بر موفقیت در امتحان کتبی و شفاهی مربوط، باید در یکی از رشته‌های علوم اسلامی، رساله تألیف کنند.
ماده ۷ : شرایط اختصاصی اعطای مدرک سطح یک و دو:
الف) کسب معدل ۱۴ در پایه ششم برای مدرک سطح یک
ب) دارا بودن شرایط اعطای مدرک سطح یک و معدل ۱۴ در دروس سطح دو برای دریافت مدرک سطح دو
ماده ۸ : شرایط اختصاصی اعطای مدرک سطح سه:
الف) داشتن شرایط دریافت مدرک سطح دو
ب) داشتن معدل ۱۴ در دروس سطح سه یا دروس دوره پایه تخصّصی سطح سه
ج) کسب نمره ۱۴ در رساله
د) معمّم بودن مستمر
تبصره ۱: اعطای مدرک در سطوح مختلف، منوط به موفقیت در دروسی است که در زمان امتحان، جزء برنامه درسی حوزه محسوب می‌شده و نسبت به طلابی که قبلاً پایه‌های مربوط را گذرانده‌اند، برنامه درسی جدید ملاک نیست.
تبصره ۲: فضلاء و اساتیدی که سابقه حداقل پنج سال تدریس سطح سه یا هشت‌سال سابقه تدریس سطح دو در مراکز عمومی و رسمی حوزه علمیه را دارا باشند، از کسب شرایط مندرج در بند (الف) و (ب) این ماده معاف بوده و می‌توانند جهت اخذ موضوع رساله سطح سه اقدام کنند.
تبصره ۳: محققین حوزه علمیه با احراز مراتب تحصیلی آنها در صورت تدوین حداقل دو کتاب علمی در یکی از رشته‌های علوم اسلامی، یا داشتن یکی از شرایط زیر بدون لحاظ نمرات پایه‌های تحصیلی، می‌توانند جهت اخذ موضوع رساله سطح سه اقدام کنند. احراز شرایط مندرج در این تبصره برعهده کمیته تخصّصی است که بعد از تأیید شورای مدارک علمی قطعیت خواهد یافت:
الف) تألیف حداقل چهار مقاله علمی منتشرشده در مجلات علمی و تخصّصی
ب) همکاری مستقیم در طرح‌های تحقیقاتی مراکز پژوهشی مورد تأیید مرکز مدیریت و مرکز مدیریت حوزه‌های علمیه خواهران حداقل پنج سال
ماده ۹: شرایط اختصاصی اعطای مدرک سطح چهار:
الف) دارا بودن مدرک سطح سه
ب) شرکت حداقل چهارسال در دروس خارج بعد از امتحانات سطح سه یا اتمام دوره تخصّصی سطح چهار
تبصره ۱: طلاب مشمول ماده ۵ با احراز اینکه دروس خارج را به مدت چهارسال گذرانده‌اند، می‌توانند بلافاصله بعد از اخذ مدرک سطح سه برای اخذ مدرک سطح چهار با وجود سایر شرایط اقدام نمایند.
تبصره ۲: طلابی که تا زمان تصویب این آئین‌نامه بطور سالیانه در مصاحبه علمی دروس خارج شرکت نکرده‌اند، موفقیت در مصاحبه علمی مربوط به چهارسال برای آنها کفایت می‌کند.
ج) کسب معدل ۱۴ در مصاحبه علمی درس خارج
د) کسب معدل ۱۴ در دروس دوره تخصّصی سطح چهار
هـ) تدوین رساله و کسب امتیاز لازم
و) معمّم بودن مستمر متقاضی
تبصره ۳: فضلا و محققین مشتهر به فضل که دارای سابقه تألیف حداقل سه کتاب علمی منتشرشده درحدّ رساله سطح چهار می‌باشند، پس از بررسی کمیته‌های تخصّصی و تأیید شورای مدارک علمی می‌توانند بدون رعایت موارد این ماده بجز بند (و) مدرک سطح چهار دریافت کنند.
تبصره ۴: فضلا و اساتید مشتهر به فضل که سابقه حداقل پنج‌سال تدریس موفّق درس خارج یا هشت سال تدریس موفّق دروس سطح سه در مراکز عمومی و رسمی حوزه را داشته و فاقد کتاب علمی منتشرشده باشند، پس از بررسی کمیته تخصّصی مربوطه و تأیید شورای مدارک علمی، از کسب شرایط این ماده بجز بند (و) معاف بوده و می‌توانند برای دریافت مدرک سطح چهار نوشته علمی خود را ارائه دهند.
تبصره ۵: فضلا و طلابی که دروس دوره سطح و چهارسال دروس خارج خود را گذرانده‌اند و دارای مدرک کارشناسی ارشد از یکی دانشگاههای معتبر کسور یا مؤسسات علمی باشند و پایان‌نامه آنها در یکی از رشته‌های علوم اسلامی، با استفاده از منابع اسلامی باشد و واجد شرایط مندرج در این آئین‌نامه نیز به تشخیص کمیته تخصّصی باشند، از شرط داشتن مدرک سطح سه معاف می‌باشند.
تبصره ۶: فضلا و طلابی می‌توانند از تبصره‌های ۲ و ۳ ماده ۸ و تبصره‌های ۱ و ۲ ماده ۹ استفاده نمایند که در تاریخ تصویب این آئین‌نامه حائز شرایط مذکور در تبصره‌های فوق باشند.
ماده ۱۰ : به منظور بررسی صلاحیت علمی اساتید راهنما، مشاور و داور و بررسی تخصّصی موضوع رساله‌ها در زمینه‌های مختلف علوم و معارف اسلامی، کمیته‌های تخصّصی به تناسب رشته‌های مختلف علوم و معارف اسلامی رایج در حوزه علمیه توسط شورای مدارک علمی تشکیل می‌شود. این کمیته‌ها عبارتند از:
۱)کمیته فقه و اصول 2) کمیته تفسیر و علوم قرآنی
۳) کمیته تبلیغ 4) کمیته فلسفه و کلام
۵) کمیته قضا
تبصره: کمیته‌های تخصّصی محدود به موارد مذکور نمی‌باشد و بنا به تشخیص شورای مدارک علمی و با توجّه به تأسیس رشته‌های جدید با تأیید شورای عالی حوزه قابل افزایش می‌باشد.
ماده ۱۱ : اعضای کمیته‌های تخصّصی باید حداقل دارای یکی از شرایط ذیل باشند:
- پنج‌سال سابقه تدریس در رشته‌های مربوط
- دارای سه تألیف در رشته‌های مربوط
- دارای پنج سال سابقه تحقیق در رشته مربوط و ارائه مقالاتی در مجامع علمی یا مجلات تخصّصی
تبصره: احراز شرایط اعضای کمیته‌ها و وظائف آنان به پیشنهاد معاون آموزشی مرکز مدیریت حوزه علمیه قم یا مدیریت حوزه‌های علمیه خواهران و تصویب شورای مدارک علمی می‌باشد.
ماده ۱۲ : موضوع رساله سطح سه و چهار، پس از تصویب کمیته‌های تخصّصی شورای مدارک علمی، رسمیت خواهد یافت.
ماده ۱۳ : طلاب، رساله‌های خود را باید با نظارت یک استاد راهنما و یک استاد مشاور تدوین کنند. مسئولیت علمی پایان‌نامه به عهده استاد راهنما می‌باشد.
ماده ۱۴ : اساتید راهنما و مشاور باید حداقل یکی از شرایط زیر را دارا باشند:
الف) حداقل پنج سال سابقه تدریس در سطح سه متناسب با رشته مربوط
ب) حداقل پنج سال سابقه تحقیق در رشته مربوط
ج) دارای حداقل سه تألیف در رشته مربوط
د) دارای سابقهراهنمایی‌یامشاورپایان‌نامه‌درمراکزحوزوی یادانشگاهی‌دررشته مربوط
هـ) دارا بودن مدرک سطح چهار برای راهنمایی یا مشاوره رساله سطح سه
تبصره: احراز شرایط فوق به عهده کمیته‌های تخصّصی است.
ماده ۱۵ : دستورالعمل تدوین رساله توسط شورای مدارک علمی تصویب و ابلاغ می‌شود.
تبصره: رساله‌هایی که براساس دستورالعمل تدوین رساله تهیه شده و نیز به تأیید استاد راهنما رسیده باشند، جهت دفاع پذیرفته می‌شوند.
ماده ۱۵ : زمان تدوین رساله سطح سه، پس از ابلاغ موضوع، حداقل ۹ ماه و حداکثر ۱۸ ماه می‌باشد و زمان تدوین رساله سطح چهار حداقل یک سال و حداکثر سه سال می‌باشد.
تبصره ۱: در موارد استثنائی، حداکثر زمان تدوین رساله، با پیشنهاد استاد راهنما و تصویب کمیته مربوط، تا یکسال قابل تمدید خواهد بود.
تبصره ۲: عدم ارائه رساله در فرصت مقرّر، به منزله انصراف تلقی می‌گردد.
تبصره ۳: در مورد طلابی که قبل از سال ۱۳۷۵ در دستگاههای علمی، آموزشی و اجرائی کشور اشتغال به کار داشته‌اند، رعایت حداقل زمان برای تدوین رساله لازم نیست و در اولین فرصتی که بتوانند از رساله خود دفاع کنند، رساله آنها پذیرفته می‌شود.
ماده ۱۷ : به طلابی که قبلاً مدرک معادل دریافت نموده‌اند، در صورتی که بنا به تشخیص کمیته تخصّصی مربوط و تأیید شورای مدارک علمی، رساله آنها دارای شرایط مقرّر در این آئین‌نامه باشد، مدرک علمی مربوط اعطا می‌شود.
تبصره: در صورتی که رساله متقاضی نیاز به تکمیل داشته باشد، پس از تکمیل و تأیید، مدرک مربوط به وی اعطا می‌شود.
ماده ۱۸ : بررسی نهایی رساله‌ها در جلسه دفاعیه توسط هیأت داوران متشکل از اعضای زیر صورت می‌گیرد:
الف) استاد راهنما ب) استاد مشاور ج) استاد داور
ماده ۱۹ : جلسه دفاعیه با حضور حداقل استاد راهنما و استاد داور، مسؤول یا نماینده مدیریت مدارک علمی، معاونت آموزش مراکز مدیریت حوزه علمیه قم و حوزه‌های علمیه خواهران رسمیت می‌یابد.
ماده ۲۰ : مسؤول مدارک علمی یا نماینده وی بدون حق رأی در جلسه دفاعیه شرکت می‌نماید.
ماده ۲۱ : ملاک تصمیم‌گیری درخصوص رد یا قبول رساله، میانگین نمرات هیأت داوران است.
ماده ۲۲ : ارزشیابی رساله‌های سطح ۳ و ۴ توسط هیأت داوران در چهار درجه صورت می‌گیرد:
الف) نمره ۱۸ و بالاتر: عالی
ب) نمره کمتر از ۱۸ تا ۱۶: خوب
ج) نمره کمتر از ۱۶ تا ۱۴: قبول
د) از ۱۴ کمتر: غیرقابل قبول
تبصره: در صورتی که هیأت داوران، قبول رساله را منوط به انجام اصلاحات رساله بدانند، داوطلب موظف است اصلاحات موردنظر رساله را اعمال و به تأیید هیأت داوران برساند.
ماده ۲۳ : مراکز تخصّصی باید اعضای کمیته تخصّصی خود را به شورای مدارک علمی معرّفی و پس از تأیید شورای مذکور، امور مربوط به تصویب موضوع، انتخاب اساتید راهنما و مشاور طلاب مراکز تخصّصی حوزه توسط این کمیته صورت گیرد. برگزاری جلسه دفاعیه، برابر مقررات مندرج در این آئین‌نامه و با ترکیب پیش‌بینی شده توسط مدیریت مدارک علمی مدیریت حوزه علمیه انجام خواهد شد و مدرک آنان توسط این مدیریت صادر می‌گردد.
تبصره: به طلابی که تا ابتدای سال تحصیلی ۱۳۷۸ وارد سطح چهار مراکز تخصّصی حوزه شده‌اند، در صورت کسب معدل ۱۶ با تدوین رساله، برابر مقررات این آئین‌نامه، مدرک سطح چهار اعطا خواهد شد.
ماده ۲۴ : خواهران طلبه‌ای که مطابق برنامه حوزه‌های علمیه برادران، مشغول به تحصیل در پایه‌های هفت تا ده می‌باشند و تمام یا بعضی از پایه‌های یک تا ده را گذرانده‌اند، مطابق شرایط این آئین‌نامه می‌توانند مدرک سطح متناسب را برحسب میزان تحصیلات خود دریافت نمایند.
ماده ۲۵ : به خواهران طلبه‌ای که براساس برنامه آموزشی اختصاصی مدارس علمیه خواهران مشغول تحصیل می‌باشند، پس از اتمام دوره و با داشتن سایر شرایط مقرّر در این آئین‌نامه، مدرک سطح دو اعطا می‌شود.
تبصره: طلاب خواهری که براساس برنامه مدارس حوزه‌های علمیه برادران، پایه‌های یک تا شش را گذرانده‌اند، اعم از اینکه مدرک سطح یک دریافت نموده یا مدرک دریافت ننموده باشند، می‌توانند با ورود به دوره عمومی مرکز مدیریت حوزه‌های علمیه خواهران و گذراندن کسری دروس دوره مذکور و موفقیت در دروس مربوطه، مدرک سطح دو دریافت نمایند.
ماده ۲۶ : مسؤولیت اعطاء مدارک علمی خواهران طلبه در سطوح چهارگانه (سطح یک تا چهار) به عهده مرکز مدیریت حوزه‌های علمیه خواهران می‌باشد تا در چارچوب ضوابط مندرج در این آئین‌نامه و ابلاغیه‌های قبلی و مصوّبات شورای مدارک علمی بصورت مستقل اقدام به اعطاء مدارک متناسب نماید. لذا مدیریت حوزه‌های علمیه خواهران موظف است تا با تهیه مقدمات پیش‌بینی‌شده در این آئین‌نامه نسبت به تهیه آئین‌نامه اجرائی مناسب و ارائه به شورای مدارک علمی جهت تصویب نهائی اقدام نماید.
آئین‌نامه اجرایی مصوبه ۳۱۳
مقدمه:
مدرک تحصیلی سندی علمی است، لذا علاوه بر این که بیانگر گذراندن برنامه آموزشی است قابلیت‌ها و توانمندی‌های علمی و تخصّصی دارنده آن را مشخص می‌کند و از طرفی می‌تواند جایگاه شغلی دارنده آن مدرک را در مراکز علمی و فرهنگی و ادارات و مؤسسه‌های کشوری و جهان روشن می‌سازد. در حوزه‌های علمیه از دیرزمان، با اجتناب از مدرک‌گرایی غیرضروری، به دانش‌آموختگان در علوم حوزوی مدارکی به نام اجازه‌های علمی اعطاء شده است. در نظام آموزشی جدید براساس مصوّبه ۳۱۳ شورای عالی حوزه مدارک علمی تحت عناوین سطح یک، دو، سه و چهار به دانش‌آموختگان در سطوح یادشده اعطاء می‌گردد.
بدیهی است اجرای منظم و مطلوب این امر به آئین‌نامه‌ای جامع و روشن نیاز دارد. بر این اساس شورای مدارک علمی آئین‌نامه اجرایی اعطاء مدارک علمی را به شرح ذیل به تصویب رساند.
ماده ۱ : در مورد داوطلبان مدرک باید صلاحیت‌های عمومی ذیل توسط مدیریت مدارک علمی احراز شود:
الف) دارا بودن حسن ظاهر و رعایت زیّ طلبگی
ب) التزام عملی به احکام و اخلاق اسلامی
ج) عدم انحراف عقیدتی و سیاسی
تبصره ۱: انحراف عقیدتی، اعتقاد به مسائلی است که با عقائد مسلّم اسلام و شیعه اثنی‌عشری تنافی داشته باشد.
تبصره ۲: انحراف سیاسی، وابستگی به گروهها و احزاب معاند با اسلام و نظام جمهوری اسلامی می‌باشد.
ماده ۲ : صلاحیت‌های مذکور در ماده ۱ باید ابتدا توسط معاونت گزینش و آمار احراز گردد و در صورت بروز اختلاف و یا عدم پاسخگوئی در زمان مقرّر به هیئت بررسی که از سوی شورای مدارک علمی تعیین می‌شود، ارجاع گردد.
تبصره ۱: برای احراز صلاحیت طلاب سطح یک، مدیران مدارس موظّفند حداکثر تا دو ماه پس از تکمیل پایه شش نظر خود را به معاونت آمار و بررسی اعلام نمایند و این معاونت موظّف است حداکثر ظرف مدّت شش ماه نسبت به صلاحیت طلاب مزبور اعلام‌نظر نماید.
تبصره ۲: در مورد طلاب متقاضی مدرک سطوح ۲ و ۳ و ۴، معاونت آموزش باید لیست متقاضیان را به معاونت آمار و بررسی ارسال و آن معاونت حداکثر ظرف مدت شش‌ماه نسبت به صلاحیت آنان اظهارنظر نماید.
تبصره ۳: بررسی صلاحیت‌ها باید به نحوی باشد که به حیثیت افراد، لطمه‌ای وارد نگردد.
ماده ۳ : به طلابی که دروس سطح یک را طبق پرونده آموزشی به اتمام رسانده‌اند و در پایه ششم حداقل معدل ۱۴ کسب نموده باشند، مدرک سطح یک اعطاء می‌گردد.
تبصره ۱: در صورت کسری معدل، متقاضی باید با شرکت مجدد در امتحان برخی از دروس این پایه، معدل لازم را کسب نماید.
تبصره ۲: معدل بالای پایه‌های پایین‌تر، نقص معدل (پایه ۶) را جبران نمی‌کند.
ماده ۴ : به متقاضیان مدرک سطح دو در صورت داشتن شرایط ذیل، مدرک سطح دو اعطاء می‌گردد:
الف) داشتن شرایط مدرک سطح یک
ب) کسب حداقل معدل ۱۴ در دروس سطح دو یا دروس تخصصی
ماده ۵ : به متقاضیان مدرک سطح سه در صورت داشتن شرایط ذیل، مدرک سطح سه اعطاء می‌گردد:
الف) داشتن شرایط دریافت مدرک سطح دو
ب) کسب معدل حداقل ۱۴ در دروس پایه دهم یا دروس رشته تخصّصی سطح سه
ج) معمّم بودن مستمر (آقایان)
د) کسب حداقل نمره ۱۴ در رساله علمی (پایان‌نامه)
تبصره ۱: روش محاسبه معدل سطح دو و سه بدین صورت است که نمرات کلیه مواد درسی اعمّ از کتبی و شفاهی جمع و بر تعداد آنها تقسیم می‌شود.
تبصره ۲: در صورت کسری معدل، متقاضی می‌تواند در امتحان برخی از دروس سطح دو شرکت مجدد نموده تا معدل لازم را کسب نماید.
ماده ۶ : ثبت‌نام طلاب متقاضی مدرک سطح ۳ و ۴ به شرح ذیل می‌باشد:
الف) متقاضی پایان‌نامه در رشته‌های مختلف تخصّصی با همکاری مراکز مربوطه، هرساله در دوماه اول از نیم‌سال آخر تحصیلی
ب) متقاضی پایان‌نامه از طلاب آزاد و مشمولین تبصره ۲ و ۳ ماده ۸ و ۳، ۴ و ۵ ماده ۹ و تبصره ماده ۱۷ متقاضی در سطوح ۳ و ۴ هرساله در ماههای آبان و آذر
ماده ۷ : کسانی که قبل از سال ۱۳۶۰ دروس سطح سه را خوانده‌اند، با داشتن شرایط ذیل از شروط مذکور (بند الف و ب ماده ۵ این آئین‌نامه) معاف می‌باشند و می‌توانند در امتحان جامعی که بیانگر سطح تحصیلی آنان باشد، شرکت نموده و پس از موفقیت در امتحان، موضوع رساله سطح سه دریافت کنند و پس از قبولی در دفاعیه، مدرک سطح سه به آنها اعطاء می‌شود؛
الف) نداشتن پرونده کامل در مرکز مدیریت حوزه علمیه قم
ب) گواهی دو نفر از اساتید مورد تأیید مرکز مدیریت مبنی بر اتمام دروس سطح سه در تاریخ مذکور
ج) موفقیت در امتحان مربوطه با کسب نمره ۱۴
تبصره: در صورتی که سطح علمی افراد مشمول ماده فوق، پس از امتحان درحدّ سطح یک یا دو تشخیص داده شود، مدرک در همان سطح به آنها اعطاء می‌گردد.
ماده ۸ : فضلاء و اساتیدی که سابقه حداقل پنج سال تدریس سطح سه یا هشت سال سابقه تدریس سطح دو در مراکز عمومی و رسمی حوزه‌های علمیه را دارا باشند، از داشتن شرائط مذکور در بند (الف) و (ب) ماده پنج این آئین‌نامه معاف می‌شوند و می‌توانند جهت اخذ موضوع و رساله سطح سه ثبت‌نام نمایند.
ماده ۹ : محققین حوزه علمیه با احراز مراتب تحصیلی آنها در صورت تدوین حداقل دو کتاب علمی یا چهار مقاله علمی (منتشره در مجلات تخصّصی و علمی) یا سابقه حداقل پنج سال همکاری مستقیم در طرح‌های تحقیقاتی مراکز پژوهشی مورد تأیید مرکز مدیریت حوزه می‌توانند جهت اخذ موضوع سطح سه ثبت‌نام نمایند.
تبصره ۱: کسانی می‌توانند از ماده ۷ و ۸ و ۹ این آئین‌نامه استفاده کنند که تا سال ۷۹ حائز شرایط مذکور باشند.
تبصره ۲: محقّق به کسی گفته می‌شود که ضمن اتمام دروس سطح (پایه دهم) و اشتغال به درس خارج، توانائی تألیف کتاب تحقیقی با استفاده از منابع دست اول همراه با اظهارنظر مستدل را داشته باشد.
تبصره ۳: احراز محقّق بودن و علمیّت تألیفات و مقالات و کارهای تحقیقاتی به عهده کمیته تخصّصی و تأیید شورای مدارک علمی می‌باشد.
ماده ۱۰ : به متقاضیان مدرک سطح چهار در صورت داشتن شرایط ذیل، مدرک اعطاء می‌گردد:
الف) دارابودن مدرک سطح سه از حوزه
تبصره ۱: طلابی که تا ابتدای سال تحصیلی ۷۸ وارد رشته تخصّصی سطح چهار شده‌اند، در صورت کسب معدل ۱۶ در دروس دوره تخصّصی از این شرط معاف می‌باشند.
تبصره ۲: فضلاء و طلابی که دروس دوره سطح و چهار سال دروس خارج خود را گذرانده‌اند و دارای مدرک کارشناسی ارشد از یکی از دانشگاههای معتبر کشور یا مؤسسات علمی باشند و پایان‌نامه آنها در یکی از رشته‌های علوم اسلامی، واجد شرائط پایان‌نامه سطح سه حوزه باشد و به تأیید کمیته تخصّصی مربوطه برسد، از این شرط معاف می‌شوند.
ب) شرکت حداقل چهار سال در دروس خارج بعد از امتحانات سطح سه (پایه دهم) یا اتمام دوره تخصّصی سطح چهار
ج) کسب معدل ۱۴ در چهار مصاحبه علمی درس خارج فقه و اصول
د) کسب حداقل معدل ۱۴ در دروس تخصّصی سطح چهار (مخصوص شرکت‌کنندگان در رشته‌های تخصّصی)
هـ) کسب حداقل نمره ۱۴ در رساله علمی
و) معمّم بودن مستمر
ماده ۱۱ : فضلاء و محققین مشتهر به فضل حوزه علمیه، در صورت داشتن حداقل سه کتاب علمی منتشره درحدّ سطح چهار پس از تأیید کمیته تخصّصی مربوطه و شورای مدارک علمی بدون داشتن شرایط مذکور در ماده ۹ بجز بند (و)، می‌توانند مدرک علمی سطح چهار دریافت نمایند.
ماده ۱۲ : فضلاء و اساتید مشتهر به فضل که سابقه حداقل پنج سال تدریس موفّق درس خارج یا هشت‌سال تدریس موفّق دروس سطح سه در مراکز عمومی و رسمی حوزه را داشته‌اند و فاقد کتاب علمی باشند، می‌توانند نوشته علمی خود را جهت دریافت مدرک سطح چهار ارائه نمایند.
تبصره: حدّ کمی نوشته علمی مذکور حداقل ۱۰۰ صفحه ۲۵۰ کلمه‌ای گرچه در موضوعات مختلف علمی می‌باشد.
ماده ۱۳ : تشخیص سابقه تدریس موفّق سطح دو یا سه یا خارج، مذکور در تبصره ۲ ماده ۸ و تبصره ۴ ماده ۹ مصوّبه ۳۱۳ و ماده ۸ و ۱۳ این آئین‌نامه از طریق دفتر امور اساتید مرکز مدیریت حوزه علمیه قم و تأیید کمیته تخصّصی مربوطه می‌باشد.
ماده ۱۴ : هرساله سقف ثبت‌نام جهت اخذ موضوع رساله سطح سه و چهار با پیشنهاد مدیر حوزه توسط شورای مدارک علمی تعیین می‌شود.
ماده ۱۵ : در صورتی که مجموع ثبت‌نام‌کنندگان سطح سه و چهار از سقف تعیین‌شده بیشتر باشد، با رعایت اولویت‌های زیر، موضوع تدوین رساله واگذار می‌شود:
الف) تقدّم تاریخ اتمام پایه دهم
ب) داشتن بالاترین معدل در امتحان کتبی و شفاهی پایه ده از میان متقاضیان سطح سه
ج) داشتن بالاترین معدل در امتحان کتبی و شفاهی پایه ده و مصاحبه درس خارج از بین متقاضیان سطح چهار
د) داشتن مدرک معادل از مرکز مدیریت حوزه یا نیاز به مدرک رسمی جهت حضور یا اشتغال در مراکز علمی و فرهنگی
ماده ۱۶ : مدارک صادره از سوی مرکز مدیریت حوزه علمیه در سطوح دو، سه و چهار دوگونه خواهد بود:
الف) در مدرک دانش‌آموختگان مراکز تخصّصی حوزه، نام رشته تخصّصی مربوطه درج می‌گردد.
ب) در مدرک دیگر دانش‌آموختگان حوزه، نام رشته دوره عمومی، فقه و اصول درج می‌شود.
ماده ۱۷ : هر طلبه‌ای که طبق برنامه در یک پایه درسی شرکت و در کلیه مواد درسی همان پایه، نمره قبولی کسب کرده باشد، تغییرات بعدی در برنامه و مواد درسی آن پایه، شامل حال وی نخواهد بود.
ماده ۱۸ : به منظور بررسی صلاحیت علمی اساتید راهنما، مشاور و داور و بررسی تخصّصی موضوع رساله، کمیته‌های علمی تخصّصی متشکّل از پنج عضو تشکیل می‌گردد و اعضاء آن توسط شورای مدارک علمی تعیین می‌گردند.
ماده ۱۹ : شورای مدارک علمی می‌تواند بجای تشکیل کمیته‌های جداگانه برای هریک از مراکز تخصّصی، کمیته واحدی را به تناسب رشته‌ها در حوزه و مرکز تخصّصی تشکیل دهند تا امور مربوط به هر دو کمیته تخصّصی را عهده‌دار شوند.
ماده ۲۰ : هریک از اعضاء کمیته‌ها با توجّه به تخصص آنان و با تصویب شورای مدارک علمی می‌توانند در بیش از یک کمیته عضویت داشته باشند.
ماده ۲۱ : اعضاء کمیته‌های تخصّصی باید شرایط زیر را دارا باشند:
الف) دارا بودن حداقل یکی از شرایط مذکور در ماده ۱۱ مصوّبه ۳۱۳
ب) آشنایی با مسائل جدید و مورد نیاز روز در رشته مربوطه
ج) آشنایی با روش‌های تحقیق
د) برخورداری از روحیه کار جمعی و تعهد و مسئولیت‌پذیری
هـ) برخورداری از حسن سابقه و تقوای لازم
و) برخورداری از ثبات فکری و دقّت‌نظر لازم
ماده ۲۲ : وظایف کمیته‌های تخصّصی عبارت است از:
الف) بررسی صلاحیت علمی اساتید راهنما و مشاور براساس شرایط مذکور در ماده‌های ۱۰ و ۱۴ مصوّبه ۳۱۳ و ماده ۲۲ این آئین‌نامه و معرّفی به مدیریت مدارک علمی
ب) تأیید اساتید راهنما، مشاور و داور برای هر رساله
ج) تعیین موضوعات مناسب و مورد نیاز علمی جهت ارائه به متقاضیان تدوین رساله
د) بررسی و تصویب موضوعات پیشنهادی متقاضیان تدوین رساله
هـ) بررسی و تصویب طرح تحقیق ارائه‌شده متقاضی پس از تأیید استاد راهنما
و) بررسی رساله‌های معادل جهت تبدیل به رساله علمی براساس ماده ۱۷ مصوّبه ۳۱۳ و ارجاع آن به شورای مدارک علمی
ز) بررسی مقالات و کتب علمی منتشرشده توسط محققین و اساتید حوزه که در تبصره‌های ۲ و ۳ ماده ۸ و ۳ و ۴ ماده ۸ و ۹ و ۱۰ این آئین‌نامه آمده است و ارجاع آن به شورای مدارک علمی جهت تأیید نهایی
تبصره: کمیته می‌تواند جهت بررسی و ارزیابی علمی مقالات و نوشته‌ها و کتابهای مذکور از صاحب‌نظران فاضل مورد اعتماد (گرچه غیرمعمم) استفاده نمایند.
ح) بررسی و تأیید همکاری مستقیم محققان حوزه که در ماده ۹ این آئین‌نامه آمده است، به مدت حداقل پنج‌سال در طرح‌های تحقیقاتی مراکز پژوهشی مورد تأیید مرکز مدیریت حوزه و ارجاع آن به شورای مدارک علمی
ط) بررسی سابقه تحصیل و تدریس و احراز صلاحیت علمی اساتید که در مواد ۷، ۸، ۹ و ۱۰ این آئین‌نامه آمده و ارجاع آن به شورای مدارک علمی جهت تأیید نهایی
ی) بررسی پایان‌نامه‌های کارشناسی ارشد غیرحوزوی طلاب مذکور در تبصره ۲ ماده ۱۰ این آئین‌نامه و تأیید یا ردّ آن براساس ماده ۱۶
ک) تمدید مهلت تدوین رساله تا یکسال دیگر
ماده ۲۳ : اساتید راهنما و مشاور که توسط کمیته‌های تخصّصی انتخاب می‌شوند، باید دارای شرایط ذیل باشند:
الف) داشتن یکی از شرایط مذکور در ماده ۱۴ مصوّبه ۳۱۳
ب) آشنایی به روش تحقیق
ج) توانایی هدایت و راهنمایی در تدوین رساله
ماده ۲۴ : وظایف اساتید راهنما به شرح ذیل می‌باشد:
- راهنمایی نویسنده رساله در موارد:
الف‌ـ انتخاب موضوع رساله
ب‌ـ تهیه طرح تحقیق
ج‌ـ منابع و مآخذ تدوین رساله
دـ ساختار و نظم منطقی رساله
هـ ـ جنبه محتوایی و علمی رساله
- تأیید اتمام رساله و پذیرش مسئولیت علمی آن و اعلام آمادگی رساله جهت دفاع
- شرکت در جلسه دفاعیه
- راهنمایی مجدد نویسنده رساله در صورت نیاز رساله به اصلاح و تکمیل پس از طرح در جلسه دفاعیه
تبصره: استاد راهنما نمی‌تواند همزمان بیش از پنج رساله را جهت راهنمایی بپذیرد بجز در موارد استثنایی به تشخیص کمیته تخصّصی.
ماده ۲۵ : وظایف استاد مشاور عبارت است از:
- همکاری با استاد راهنما در تهیه طرح تحقیق رساله
- همکاری با استاد راهنما در معرّفی منابع مورد نیاز نویسنده جهت تدوین رساله
- ارائه نظر مشورتی به نویسنده در زمینه ساختار و محتوای رساله
- شرکت در جلسه دفاعیه به عنوان یکی از داوران
- ارائه نظر مشورتی به نویسنده برای اصلاح یا تکمیل مجدد رساله پس از جلسه دفاعیه در صورت نیاز
تبصره: استاد مشاور نمی‌تواند مشاوره بیش از هفت رساله علمی را در زمان واحد داشته باشد بجز در موارد استثنائی به تشخیص کمیته تخصصی.
ماده ۲۶ : دستورالعمل تدوین رساله علمی که توسط نویسنده باید رعایت گردد، به شرح ذیل است:
- پس از تصویب موضوع توسط کمیته تخصّصی، نخست لازم است نویسنده طرح تحقیق رساله را با رعایت موارد ذیل تهیه نماید:
۱/۱ـ تبیین موضوع رساله و محدوده آن
۲/۱ـ بیان موضوع و ضرورت بحث درباره آن
۳/۱ـ بیان پیشینه بحث درباره موضوع تحقیق
۴/۱ـ تنظیم اولیه بخشها و فصول و عناوین زیرمجموعه آنها همراه با توضیح اجمالی مباحث
۵/۱ـ بیان سؤال‌های اصلی و فرعی مورد تحقیق
۶/۱ـ ذکر فرضیه تحقیق برای رساله‌های سطح چهار
۷/۱ـ ذکر روش تحقیق پایان‌نامه (تاریخی ـ توصیفی ـ کتابخانه‌ای ـ میدانی ـ استدلالی)
۸/۱ـ فهرست منابع
- حداکثر مدت زمان تهیه طرح، پس از تصویب موضوع، سه ماه می‌باشد.
- طرح تحقیق قبل از تحویل به کمیته تخصّصی لازم است به تأیید استاد راهنما برسد.
- طرح تحقیق پس از تأیید استاد راهنما لازم است برای تصویب نهایی به کمیته تخصّصی مربوطه تحویل داده شود.
- پس از تصویب طرح توسط کمیته تخصّصی مربوطه، نویسنده باید رساله را زیرنظر اساتید راهنما و مشاور تدوین نماید.
- در پایان‌نامه از نظر ساختار ظاهری و شکلی باید موارد ذیل رعایت شود:
۱/۶ـ روی جلد، نام موضوع، نام اساتید راهنما و مشاور، نام نویسنده، تاریخ پایان تدوین و سطح رساله نوشته شود.
۲/۶ـ فهرست مطالب در ابتدا قرار گیرد.
۳/۶ـ پایان‌نامه باید دارای مقدمه‌ای باشد شامل:
۱/۳/۶ـ تبیین موضوع رساله
۲/۳/۶ـ بیان اهمیت و جایگاه موضوع
۳/۳/۶ـ بیان هدف از تحقیق
۴/۳/۶ـ ذکر سؤالات اصلی و فرعی مربوط به موضوع
۵/۳/۶ـ بیان پیشینه تحقیق و نقاط اشتراک و افتراق تحقیق مورد نظر با کارهای انجام‌شده
۶/۳/۶ـ توضیح روش تحقیق
۴/۶ـ رساله باید از بخش‌های منطقی یا فصل‌بندی متناسب با پیش‌فرضها و سؤالات و موضوع رساله برخوردار باشد و در پایان هر بخش و فصل، حاصل بحث به صورت روشن بیان شود.
۵/۶ـ فصل پایانی (خاتمه) رساله باید به جمع‌بندی نهایی و نتیجه‌گیری رساله اختصاص یابد.
۶/۶ـ فهرست تفصیلی منابع و مآخذ باید هم در پاورقی و هم در پایان رساله آورده شود (در پاورقی نام کتاب و صفحه کافی است و در پایان رساله خصوصیات منابع بطور کامل و به سبک رایج نوشته شود).
۷/۶ـ در نگارش رساله باید قواعد دستوری (ادبیات) درحدّ لازم رعایت شود.
- محتوای رساله باید ویژگیهای زیر را داشته باشد:
۱/۷ـ پایان‌نامه باید نتیجه تحقیق و ابتکار خود نویسنده باشد.
۲/۷ـ موضوع بحث باید به صورت روشن تقریر و تنقیح گردد.
۳/۷ـ اقوال و نظرات دیگران باید گویا و روشن و حتی‌الامکان بدون واسطه بیان شود.
۴/۷ـ در تدوین رساله باید انسجام کامل بین مطالب رعایت شود.
۵/۷ـ در رساله سطح چهار علاوه بر ویژگیهای مذکور، نقل و جمع اقوال صاحب‌نظران کافی نیست، بلکه باید مشتمل بر رأی مختار نویسنده همراه با دلیل و نقد اقوال مخالف باشد.
- حداقل صفحات رساله در سطح سه، ۱۰۰ صفحه A4 و در سطح چهار ۲۰۰ صفحه A4 و هر صفحه حداقل حاوی حدود ۲۵۰ کلمه باشد.
- رساله پس از اتمام باید به تأیید استاد راهنما برسد.
- زمان تدوین رساله پس از ابلاغ موضوع و تصویب طرح در مورد رساله سطح سه حداقل ۹ ماه و حداکثر ۱۸ ماه و در مورد سطح چهار حداقل ۱ یکسال و حداکثر ۳ سال می‌باشد.
تبصره ۱: در موارد استثنائی حداکثر زمان تدوین رساله، با موافقت استاد راهنما و تصویب کمیته مربوطه، تا یکسال قابل تمدید خواهد بود.
تبصره ۲: در مورد طلابی که قبل از سال ۱۳۷۵ در دستگاههای علمی، آموزشی و اجرایی کشور اشتغال به کار داشته‌اند، رعایت حداقل زمان برای تدوین رساله لازم نیست.
ماده ۲۷ : رساله می‌تواند ترجمه آثار علمی باشد همراه با تبیین و تحلیل و نقد متناسب از طرف مترجم.
ماده ۲۸ : به طلابی که قبلاً از مرکز مدیریت حوزه، مدرک معادل در سطح سه یا چهار دریافت نموده‌اند، در صورتی که رساله آنان ویژگیهای رساله علمی مذکور در ماده ۲۷ این آئین‌نامه دارا باشد و به تأیید کمیته تخصّصی برسد، مدرک علمی سطح مربوطه اعطا می‌شود.
تبصره: در صورتی که رساله متقاضی به تشخیص کمیته تخصّصی نیاز به تکمیل داشته باشد، پس از تکمیل و تصویب کمیته تخصّصی و تأیید شورای مدارک علمی، مدرک موردنظر به وی اعطا می‌شود.
ماده ۲۹ : اداره جلسه دفاعیه برعهده مدیریت مدارک علمی یا نماینده او می‌باشد.
تبصره: مدیریت مدارک علمی و نماینده او در جلسه دفاعیه حقّ رأی ندارند.
ماده ۳۰ : فرایند برگزاری جلسه دفاعیه به شرح ذیل می‌باشد:
الف) نویسنده رساله حدود ۲۰ دقیقه پیرامون مطالب اصلی و مهم رساله خود گزارش می‌دهد.
ب) نویسنده، استاد راهنما و مشاور به مدت ۴۵ دقیقه به دفاع از مطالب رساله می‌پردازند.
ج) امتیاز رساله توسط هیئت داوران براساس فرم ارزشیابی رساله‌های علمی تعیین می‌گردد.
تبصره: با صلاحدید استاد راهنما و داور، زمان‌بندی یادشده قابل تغییر است.
ماده ۳۱ : نمره امتیاز نهایی رساله براساس جمع امتیازات اعضاء حاضر در جلسه هیئت داوران و تقسیم بر تعداد آنان تعیین می‌گردد و نمره بعد از خروج از جلسه معتبر نمی‌باشد.
ماده ۳۲ : چنانچه هیئت داوران، اصلاحاتی را لازم بدانند، بر نویسنده رساله لازم است آنها را اعمال نماید و به تأیید اساتید داور توسط مدارک علمی برسد.
ماده ۳۳ : چنانچه بعد از اصلاحات رساله، اساتید داور، تشکیل جلسه دفاعیه مجدد را لازم بدانند، نویسنده ملزم به دفاع مجدد می‌باشد.
ثبت دیدگاه